Năm 1975, thực hiện chủ trương của Thành phố về việc khắc phục những hậu quả do chiến tranh để lại, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh (Thành Đoàn) đã thành lập các Đội Thanh niên xung phong (TNXP) đi khai hoang, phục hóa, làm thủy lợi ở các huyện ngoại thành Thành phố; Ban Vận động khai hoang và Xây dựng Kinh tế mới Trung ương thành lập 2 Đội TNXP đi xây dựng các khu kinh tế mới ở Tây Ninh và Sông Bé. Các Đội TNXP đầu tiên này là tiền thân, là cơ sở để hình thành 2 Tổng đội TNXP: Tổng đội TNXP Thành Đoàn và Tổng đội TNXP Xây dựng Kinh tế mới.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cách mạng Thành phố Hồ Chí Minh Võ Văn Kiệt trao lá cờ truyền thống
của Đoàn cho tuổi trẻ Thành phố trong lễ xuất quân của Lực lượng TNXP ngày 28/3/1976
(Ảnh tư liệu Tuổi Trẻ)
Ngày 28/03/1976, hơn một vạn TNXP trong đội hình của 2 Tổng đội đã cùng đồng loạt ra quân đến vùng nông thôn ngoại thành Thành phố, đến những nơi núi rừng đầy gian khổ và vô cùng khó khăn để khai hoang, phục hóa, xây dựng những khu kinh tế mới, để làm giàu cho quê hương, đất nước.
Ngày 06/9/1977, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ra Quyết định thành lập Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh (Lực lượng TNXP) trên cơ sở sáp nhập 02 Tổng đội TNXP (Thành Đoàn và Kinh tế mới). Đồng chí Nguyễn Tấn Diệp, Phó Chính ủy Bộ Tư lệnh Thành phố được cử làm Chỉ huy trưởng. Lực lượng TNXP tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ do Thành ủy, Ủy ban Nhân dân Thành phố giao.
Một trong những nhiệm vụ được thực hiện xuyên suốt trong 44 năm xây dựng và phát triển của Lực lượng TNXP là nhiệm vụ xã hội, với nhiều nội dung hoạt động phong phú.
Trên mặt trận sản xuất nông nghiệp và khai hoang phục hóa, xây dựng các khu kinh tế mới, TNXP đã vượt qua những thử thách vô cùng khó khăn, khắc nghiệt của thiên nhiên, thiếu thốn về vật chất, tinh thần để làm sống lại màu xanh trên những vùng đất hoang hóa, tạo nên những vùng sinh thái nông nghiệp xanh tươi bền vững. TNXP cũng là những người trực tiếp tạo nên môi trường sống thuận lợi cho những người dân Thành phố đi kinh tế mới, góp phần thực hiện việc phân công lại lực lượng lao động xã hội và bố trí lại dân cư của Thành phố.
Trong thời gian hơn 01 năm ở biên giới Tây Nam (1978 – 1979), TNXP Thành phố đã hoàn thành 2 nhiệm vụ lớn: Tham gia cùng bộ đội bảo vệ vững chắc biên giới của Tổ quốc và cùng với bộ đội hoàn thành nhiệm vụ quốc tế trên nước bạn Campuchia. Trên chiến trường biên giới Tây Nam, với các nhiệm vụ mở đường, làm đường, chống lầy, tải đạn, tiếp lương, chuyển thương binh…, TNXP là lực lượng sẵn sàng hy sinh để bảo vệ thương binh, trợ giúp đắc lực cho các đơn vị bộ đội chiến đấu hiệu quả nhất và còn là đội dự bị quân số cho các đơn vị bộ đội chủ lực khi có yêu cầu. Trong gian khổ, giữa sự sống và cái chết trên chiến trường, TNXP vẫn giữ được một niềm tin vững chắc, một tư thế rất mực đường hoàng. TNXP đã chiến đấu bảo vệ biên giới Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế bằng cả trái tim và tình yêu quê hương đất nước.
TNXP Thành phố tham gia giải phóng hàng hóa tại Cảng Sài Gòn những năm đầu giải phóng
Cùng với các lực lượng khác của Thành phố, năm 1978, TNXP đã tiến hành tịch thu nhiều hàng hóa bất hợp pháp, có giá trị hàng triệu đồng, phá vỡ nhiều tụ điểm chợ trời, truy quét bọn ăn bám, đầu cơ đang hoạt động. TNXP tích cực tham gia quản lý thị trường, xây dựng và quản lý các bến xe lớn, điều khiển trật tự giao thông đường phố, sắp xếp lòng lề đường; cử cán bộ, đội viên tham gia điều tra, làm công tác kiểm kê những mặt hàng có giá trị cao như hàng kim khí điện máy, vật tư kỹ thuật… trị giá hàng triệu đồng, hạn chế tối đa việc thất thoát hàng hóa. Cuối năm 1978, TNXP cùng công nhân cảng Sài Gòn đã bốc dỡ, kịp thời giải phóng 380.000 tấn hàng hóa do Nhân dân Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa cùng các tổ chức nhân đạo trên thế giới gửi đến cho Nhân dân ta nhằm hạn chế nguy cơ đói do thiên tai và chiến tranh biên giới Tây Nam, bị ứ đọng ở Cảng Sài Gòn.
Lớp học xóa mù chữ cho thanh niên chậm tiến
Từ những năm đầu thành lập, Lực lượng TNXP được giao nhiệm vụ rèn luyện, giáo dục thanh niên thành con người mới có ích cho xã hội; góp phần giải quyết những vấn đề bức xúc của xã hội. Với phương châm “Trách nhiệm và tình thương” và “Người đi trước rước người đi sau”, cán bộ, đội viên TNXP đã giáo dục thanh niên chậm tiến, người nghiện ma túy phục hồi lòng tự tôn, phục hồi nhân cách; có sự hiểu biết hơn về lịch sử dân tộc, về chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước… Học viên tại các đơn vị do TNXP quản lý tham gia các hoạt động như xây dựng doanh trại, tham gia xây dựng đường giao thông, thủy điện, làm mương dẫn nước, trồng cà phê, trồng rau xanh, chăn nuôi gia súc, gia cầm phục vụ nhu cầu của đơn vị. Học viên còn được học văn hóa, học nghề và giải quyết việc làm, tạo nguồn thu nhập.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình, Lực lượng TNXP cũng đã đào tạo, xây dựng nên những “con người mới”, biết sống cho xã hội, vì cộng đồng. Tuy thành phần xã hội của đội viên TNXP lúc ban đầu không giống nhau – đó là những thanh niên thị dân ở các quận, huyện, là những học sinh, sinh viên, những thanh niên bị địch bắt lính, và cả những thanh niên đang khao khát cống hiến, làm việc – nhưng tất cả họ đều được tập hợp trong một tổ chức đoàn kết và thống nhất, trung thành với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hăng hái nhận lấy những nhiệm vụ khó khăn, gian khổ.
Thông qua việc quản lý, giáo dục thanh niên chậm tiến, TNXP cũng rèn luyện, phấn đấu để ngày càng hoàn thiện bản thân, làm gương cho học viên noi theo. TNXP là người lao động nghiêm túc và có kỷ luật, người thầy dạy học văn hóa, người chuyên viên hướng dẫn nghề, người chủ trì các buổi sinh hoạt tập thể, các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao và giải quyết những va chạm giữa các học viên. Đối với học viên tại các trường, hình ảnh người TNXP là mẫu người mà họ sẽ phấn đấu đạt tới để được công nhận và gia nhập đội ngũ TNXP, được tái hòa nhập cộng đồng, xã hội một cách thuận lợi.
Lực lượng TNXP đầu tư thiết bị sản xuất đường cát
Trong thực hiện nhiệm vụ kinh tế, Lực lượng TNXP đã nhiều lần thay đổi mô hình, cơ chế hoạt động tại các đơn vị trực thuộc. Giai đoạn 1980, Lực lượng TNXP đã đổi mới, chuyển đổi chức năng, chuyên môn hóa nhiệm vụ, thực hiện hạch toán kinh tế; thành lập các tổng đội mới trên cơ sở nhập lại các tổng đội cũ, hình thành và phát triển các đơn vị kinh tế trực thuộc.
Sau năm 1986, tư tưởng chủ đạo của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI về đổi mới tư duy kinh tế, xóa bao cấp, thực hiện cơ chế hạch toán kinh doanh… lan tỏa nhanh chóng trong đời sống chính trị, kinh tế, xã hội trên phạm vi cả nước, nhất là tại Thành phố Hồ Chí Minh. Trước những yêu cầu của tình hình thực tế, Lực lượng TNXP đã đổi mới tư duy quản lý, hình thành các doanh nghiệp TNXP, kiện toàn các đơn vị sự nghiệp; đổi mới phương thức và mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh… Các công trình trọng điểm như mở rộng đường Điện Biên Phủ, đường Hùng Vương, đường Lê Thánh Tôn nối dài, trạm thu phí xa lộ Hà Nội… do Thành phố giao cho TNXP được hoàn thành, đưa vào sử dụng, bàn giao cho các cơ quan chức năng quản lý, góp phần tăng thêm cơ sở hạ tầng, tạo vẻ mỹ quan, văn minh hiện đại, giải quyết ách tắc giao thông ở các cửa ngõ quan trọng của Thành phố. Ngoài ra, Lực lượng TNXP còn góp vốn thành lập các công ty cổ phần. Công ty Cổ phần Cao su Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện việc trồng và khai thác mủ cao su tại nước CHDCND Lào; Công ty Cổ phần Phát triển nông nghiệp TNXP với các hoạt động như chăn nuôi và cung cấp thịt gà, trứng gà… Đối với nhiệm vụ kinh tế của Lực lượng TNXP, bên cạnh việc góp phần vào sự phát triển chung của kinh tế Thành phố, còn là để hỗ trợ các đơn vị sự nghiệp thực hiện nhiệm vụ xã hội bằng các hình thức như hỗ trợ, hợp tác đầu tư để tổ chức sản xuất, giải quyết việc làm cho học viên và người sau cai nghiện.
Trật tự viên bảo vệ khách du lịch hướng dẫn khách du lịch nước ngoài
Năm 1997, nhằm giải quyết những vấn đề về nhu cầu sinh hoạt, đới sống hàng ngày của cư dân đô thị, nhất là loại dịch vụ khó hoặc không thể giao cho tư nhân thực hiện, Ủy ban Nhân dân Thành phố quyết định thành lập Công ty Dịch vụ công ích TNXP để thực hiện các nhiệm vụ công ích và giao cho Lực lượng TNXP quản lý. Năm 2010, Công ty Dịch vụ công ích TNXP chuyển thành Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích TNXP, là một công ty hướng vào dịch vụ công ích đa ngành. Công ty thực hiện các nhiệm vụ công ích và dịch vụ công ích trên địa bàn Thành phố với nhiều nội dung phong phú. Đó là phối hợp với cảnh sát giao thông giữ gìn trật tự giao thông, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông. Đội bảo vệ khách du lịch thực hiện việc hướng dẫn, giúp đỡ khách du lịch, ngăn chặn các hành vi cướp giật, móc túi, ăn xin…, tạo sự an tâm, thoải mái cho du khách khi tham quan Thành phố Hồ Chí Minh, góp phần xây dựng hình ảnh Thành phố thân thiện, hiếu khách và là điểm đến an toàn cho du khách. Tổ chức thực hiện hoạt động giữ xe 2 bánh và 4 bánh đúng giá quy định, góp phần ổn định giá giữ xe, đặc biệt là vào các dịp lễ, tết. Hệ thống nhà vệ sinh công cộng được đầu tư mới, cải tạo, nâng cấp đã và đang phát huy tác dụng, góp phần quan trọng trong việc giữ gìn môi trường sạch đẹp, gợi mở về ý thức giữ gìn vệ sinh nơi công cộng của người dân Thành phố. Các trạm cung ứng nước ngọt tại huyện Cần Giờ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Quản lý, vận hành tốt phà Bình Khánh và phà Cát Lái, đảm bảo an toàn. Quản lý, bảo vệ hơn 7.600ha đất rừng và rừng phòng hộ Cần Giờ, góp phần bảo vệ Rừng Sác, lá phổi xanh của Thành phố và là một trong những khu dự trữ sinh quyển do UNESCO xác lập. Phối hợp với Ủy ban Nhân dân Quận 1 và quận Bình Tân thực hiện các công việc như đảm bảo trật tự giao thông, hỗ trợ công tác an ninh trật tự trên địa bàn…
Về công tác xây dựng Đảng, trên cơ sở hợp nhất hai Tổng đội TNXP, ngày 09/9/1977, Ban Thường vụ Thành ủy quyết định thành lập Đảng bộ cơ sở Lực lượng TNXP trực thuộc Thành ủy, có 9 chi bộ trực thuộc với 28 đảng viên. Ban Chấp hành Đảng bộ Lực lượng TNXP đã lãnh đạo các đơn vị TNXP hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị giai đoạn này là phục vụ chiến đấu và chiến đấu trên chiến trường biên giới Tây Nam. Ngày 31/7/1985, Đảng bộ cơ sở Lực lượng TNXP được chuyển thành đảng bộ cấp trên cơ sở trực thuộc Thành ủy. Thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng bộ Lực lượng TNXP từng nhiệm kỳ, cấp ủy các cơ sở đảng luôn làm tốt công tác giữ gìn an ninh, trật tự và xây dựng mối quan hệ tốt với địa phương nơi đóng quân, quan tâm hơn trong chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, đảng viên và người lao động; thực hiện tốt công tác tư tưởng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Lực lượng TNXP trong tình hình mới; xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, phát triển thực lực chính trị, tăng cường lãnh đạo hoạt động hai đoàn thể.
Sau khi hợp nhất hai Tổng đội TNXP thành Lực lượng TNXP, các cơ sở đoàn được sắp xếp lại và hình thành Ban Cán sự Đoàn Lực lượng TNXP trực thuộc Thành Đoàn. Tổ chức Đoàn là nơi giáo dục và rèn luyện, thử thách và đào tạo đội ngũ cán bộ của tổ chức TNXP. Đoàn Thanh niên đóng vai trò nòng cốt trong các đơn vị TNXP, tham gia thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của đơn vị. Ngoài ra, Đoàn Thanh niên còn tổ chức các hoạt động thể hiện tính xung kích, năng động của tuổi trẻ cho đoàn viên, thanh niên và học viên tham gia.
Công đoàn cơ sở Lực lượng TNXP được thành lập năm 1979 với 4 tổ công đoàn, 38 đoàn viên. Cùng với quá trình xây dựng và phát triển của Lực lượng TNXP, Công đoàn Lực lượng TNXP không ngừng phát triển về số lượng và chất lượng. Tổ chức công đoàn tích cực thực hiện vai trò đại diện cho người lao động tham gia quản lý kinh tế; tham gia kiểm tra, giám sát việc thực hiện chế độ chính sách của đơn vị; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của viên chức, người lao động; tuyên truyền và vận động người lao động tham gia học tập các chủ trương, nghị quyết của Đảng các cấp, tích cực tham gia phong trào thi đua lao động sản xuất, xây dựng đơn vị, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao; chăm lo, hỗ trợ người lao động khó khăn…
Lực lượng TNXP Thành phố được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Anh hùng Lao động lần 2
(trong thời kỳ đổi mới)
Với những kết quả đạt được trong quá trình xây dựng và phát triển, năm 1986, Lực lượng TNXP đã được Chủ tịch nước tặng thưởng danh hiệu “Anh hùng Lao động”. Năm 2006, kỷ niệm 30 năm xây dựng và phát triển, Lực lượng TNXP được nhận bức trướng của Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh và vinh dự được Chủ tịch nước tặng danh hiệu “Anh hùng Lao động” lần thứ hai. Năm 2017, Lực lượng TNXP được vinh danh trong chương trình “Vinh quang Việt Nam - Dấu ấn 30 năm đổi mới” do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức. Ngoài ra, các tập thể và cá nhân trong Lực lượng TNXP đã được khen thưởng các danh hiệu khác, từ cấp cơ sở đến cấp Nhà nước.
Lực lượng TNXP Thành phố là một trong 12 tập thể được vinh danh
trong chương trình “Vinh quang Việt Nam - Dấu ấn 30 năm đổi mới“
Qua 44 năm xây dựng và phát triển, Lực lượng TNXP Thành phố luôn luôn thể hiện là một tổ chức kinh tế - xã hội đặc thù, xung kích thực hiện các nhiệm vụ do Thành phố giao, vừa là nơi rèn luyện, đào tạo con người, vừa là một trường học lớn cho thanh niên như Bác Hồ đã dạy. Kế thừa di sản 44 năm xây dựng và phát triển, cán bộ, đội viên của Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh luôn tự hào về thành quả mà các thế hệ TNXP Thành phố đã tạo dựng nên, đồng thời tiếp tục vun đắp cho truyền thống đó ngày càng có vị thế mới, làm cho tuổi trẻ Thành phố luôn tự hào với tổ chức của mình trong xã hội và làm cho tất cả những ai đã từng khoác trên người màu đồng phục TNXP luôn tự hào vì đã có một thời được sống, học tập rèn luyện, trưởng thành trong môi trường TNXP, nơi mà uy tín và vị thế tiếp tục được nâng lên một tầm cao mới. Học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách của Bác Hồ, Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục là một “trường học lớn của tuổi trẻ” như Bác Hồ đã căn dặn.
LỰC LƯỢNG TNXP
