Dù nay đã 91 tuổi nhưng bác Trần Tài Ba, nguyên Tổng đội phó Tổng đội TNXP giải phóng miền Nam, hiện đang sinh sống ở  số 136/11 đường Lê Thánh Tôn, phường Bến Thành, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh vẫn đầy nhiệt huyết, đặc biệt ký ức về những hoạt động TNXP trong thời chống Mỹ cứu nước thì vẫn khó có sự kiện nào bác quên.  

     Cống hiến cho cách mạng – một thời tuổi trẻ đầy nhiệt huyết      

     Cựu TNXP Trần Tài Ba tên thật là Trần Ngọc Ẩn, sinh năm 1929 ở xã An Lạc Tây, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng. Từ vùng đất cách mạng, mới 16 tuổi, bác đã tham gia Thanh niên Tiền phong, sau đó, gia nhập Vệ quốc đoàn. Vào năm 25 tuổi, đi chiến đấu ở chiến trường Campuchia, sau đó tập kết ra miền Bắc. Năm 1960, bác được điều về miền Nam, công tác tại Tổ kỹ thuật Đài phát thanh giải phóng với tên Trần Văn Ba. Năm 1965, đế quốc Mỹ chuyển từ chiến tranh đặc biệt sang chiến tranh cục bộ, ào ạt đưa quân vào miền Nam, bác Trần Tài Ba được điều sang Trung ương Đoàn làm cán bộ nòng cốt thành lập Lực lượng TNXP giải phóng miền Nam và hoạt động đến ngày giải phóng miền Nam 1975.

     Vào giai đoạn chiến tranh cục bộ (1965 - 1968),  miền Đông Nam bộ là chiến trường rất ác liệt, Mỹ - Ngụy Sài Gòn tập trung gom dân, lập các ấp chiến lược,… nhằm thực hiện triệt để chính sách cướp sạch, đốt sạch, giết sạch tàn bạo. Tại vùng đất này, TNXP được một số anh em ở Trung ương Đoàn dẫn đi luồn rừng, vượt suối về khắp các tỉnh miền Nam để tập hợp lực lượng, nhằm đối phó với chúng. Theo bác Trần Tài Ba, vào những năm đầu, lực lượng TNXP giải phóng chỉ có 108 người, nhưng sau đó đã lên tới hơn 5.000 người, có những anh em tuổi đời chỉ 13, 14, súng đạn chưa biết bắn một viên nào, nhưng cũng hăng hái và xin bằng được để tham gia TNXP.

     Tại miền Đông, từ tháng 2/1969, bác Trần Tài Ba được bổ nhiệm làm Tổng đội phó Tổng đội TNXP giải phóng miền Nam. Trong lúc lương thực, thuốc men, đạn dược thiếu thốn, cuộc sống của anh em vất vả trăm bề, anh TNXP Trần Văn Ba đã tìm mọi cách để động viên, chăm lo đời sống cho anh em, thậm chí còn xắn tay áo xuống suối bắt cá, vào rừng bẫy chim, săn thú, hái rau để cho anh em TNXP cải thiện bữa ăn, phục vụ lâu dài.

     Nhớ về những ngày đó, bác Dương Minh Hoàng, cựu đội viên Đại đội C198 TNXP, kể lại:  “Ngày xưa đi kháng chiến, đoàn có anh Ba đi cùng thì anh em yên tâm lắm. Anh Ba chăm sóc tương đối chu đáo từng anh em, từ việc ốm đau hay gặp hoàn cảnh khó khăn, ác liệt trên đường đi. Đức tính đó đã làm cho anh em cảm mến anh hơn”. 

Cựu TNXP Trần Tài Ba cùng với vợ và người cháu nội

      Vào lúc này, trong Lực lượng TNXP giải phóng, chị em nữ chiếm đa số nên điều mà bác Trần Tài Ba trăn trở và cố gắng thực hiện là làm sao động viên chị em luôn giữ mình trong sáng, yêu đời, lạc quan để vượt qua gian khó hoàn thành nhiệm vụ. Đến năm 1973, khi tình hình thay đổi, TNXP giải phóng miền Nam được điều sang chiến trường Campuchia, bác Trần Tài Ba vẫn tự hào rằng mình vẫn giữ được tính mẫu mực TNXP ở chiến trường, không bao giờ nao lòng trong nhiều tình huống. Từ tình cảm đó mà đồng đội rất thương mến bác, và từ chiến trường Campuchia, bác đã có một chữ “tài” làm tên đệm, tên Trần Văn Ba được đổi thành Trần Tài Ba từ đó – “kỷ niệm chiến trường ở Campuchia, của thời TNXP các bác, khó mà quên được” - bác Ba chia sẻ.

     Luôn xứng đáng là đoàn viên của TNXP kiên cường

     Tháng 4/1975, miền Nam được giải phóng, bác được đơn vị giao đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng như tiếp quản hệ thống xăng dầu từ Bắc vào Nam, rồi phụ trách khu vực phía Nam của Bộ Vật tư, làm Phó Giám đốc Công ty Kim khí khu vực 2…. Nhưng dù ở vị trí nào, bác vẫn trăn trở, luôn đau đáu hướng về TNXP một thời khói lửa, nhất là việc các anh em TNXP đã hy sinh ở Campuchia, mà đơn vị thiếu thông tin nên chưa đưa được các anh về nước an nghỉ. Vậy là, đầu năm 1990, bác Trần Tài Ba cùng một số đồng đội từng là TNXP hoạt động trên chiến trường Campuchia, đóng góp lương hưu, lặn lội sang tận đất Campuchia, nhằm tìm ra hài cốt của đồng đội TNXP. May mắn, trong năm 1990, đoàn của bác đã tìm ra 6 bộ hài cốt nằm ở chiến trường xưa trên đất bạn Campuchia, đưa về nước. Sau đó, do điều kiện kinh tế quá khó khăn, bác Ba đã xin lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh hỗ trợ 20 triệu đồng; đồng thời, bác còn vận động các cơ quan, đoàn thể của Thành phố ủng hộ tiền cho Đội tìm kiếm hài cốt tiếp tục hoạt động, và rất may UBND TP. Hồ Chí Minh đã rất nhiệt tình hỗ trợ, từ đó, công tác tìm kiếm hài cốt liệt sĩ TNXP tại đất Campuchia có sự tiến triển tốt hơn.

     Đến khi tuổi quá 85, sức đã yếu, không thể tham gia đi tìm trên đất Campuchia, nhưng bác vẫn đi nhiều tỉnh, thành miền Nam, nơi có Lực lượng TNXP khi đó hoạt động, để kiếm hài cốt đồng đội của những TNXP.

     Một việc ý nghĩa lớn hơn, là bác đã hiểu được những khó khăn chồng chất của anh em khi trở về địa phương mà không có hưởng bất cứ một chế độ, chính sách nào. Bác Ba đã không quản ngại đường xa, lặn lội gõ cửa khắp các cơ quan, đoàn thể để xin giúp đỡ cho các cựu TNXP. Trong những chuyến đi này, bác còn ra Hà Nội tìm gặp được nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt, rồi gặp nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nhờ giúp đỡ, nhằm chỉ đạo các ban, ngành liên quan giải quyết chế độ, chính sách cho anh em TNXP. Và rất mừng là năm 1996, tất cả các cựu TNXP đã được hưởng chế độ giải quyết một lần, mỗi người được 1,5 triệu đồng. Không dừng ở đó, mỗi tháng bác đều dành dụm một phần tiền lương hưu ít ỏi của mình để tặng cho cựu TNXP khi họ được nhận nhà tình thương do các địa phương trao tặng. Cho đến nay, bác đã hỗ trợ được cho 61 người TNXP (1 triệu đồng/người).

     Nói về bác, bà Đoàn Thị Thanh Xuân, Chủ tịch Hội Cựu TNXP TP.Hồ Chí Minh cho biết: “Cuộc sống của anh Ba cũng không giàu hơn ai, nhưng anh ấy lúc nào cũng tiết kiệm, dành dụm để giúp đỡ, chia sẻ với anh em. Mỗi căn nhà tình thương được bàn giao, anh Ba đều cùng anh em đến tận nơi và đóng góp thêm 1 triệu đồng cho cựu TNXP. Anh em đồng đội đi tới đâu là anh Ba có ở đó, thật thán phục mối tình đồng đội TNXP mà anh Ba đã cống hiến”. 

     Chia sẻ thêm về những việc đã qua, bác Trần Tài Ba tâm đắc: “Ban Liên lạc TNXP giải phóng miền Nam đã làm được mấy công trình rất ý nghĩa. Đó là: đi tìm hài cốt liệt sĩ thanh niên xung phong (cũng được mấy ngàn); cùng quy tụ các thông tin về TNXP Thành phố và miền Nam, để đóng góp vào việc xây dựng Khu tưởng niệm TNXP Giải phóng miền Nam thuộc Nghĩa trang Liệt sĩ Đồi 82, Tân Biên, Tây Ninh; họp mặt truyền thống TNXP một năm một lần; xây nhà tình nghĩa, tình thương đối với TNXP và thực hiện việc xác nhận cho TNXP để về làm các thủ tục hưởng chính sách”.

     Bác Trần Tài Ba tuy nay tuổi đã cao, nhưng tấm lòng với cựu TNXP thì không bao giờ tắt, bác vẫn xem đấy là nhiệm vụ của mình, rất gương mẫu, đi đầu trong các hoạt động đền ơn, đáp nghĩa, hỗ trợ những hoàn cảnh TNXP còn khó khăn trong cuộc sống.

     Bác Trần Tài Ba đã được tặng nhiều bằng khen, Huân huy chương, huy hiệu 50 tuổi Đảng và năm 2020, Ban Liên lạc TNXP giải phóng miền Nam đã đề nghị và Nhà nước đã trao tặng Huân chương lao động hạng 3, để ghi nhận về một cựu TNXP không bao giờ hết tính nhiệt huyết tham gia các phong trào cách mạng.                                        

Phạm Bá Nhiễu